Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός είναι η ενέργεια που καταναλώνει το σώμα μας σε ηρεμία σε μία ημέρα για να εκτελέσει τις ζωτικές του λειτουργίες, όπως είναι η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, η αναπνοή και η λειτουργία της καρδιάς. Πιο απλά, είναι οι θερμίδες που δαπανάμε σε μία ημέρα αν είμαστε ξαπλωμένοι και δεν κάνουμε τίποτα.

Η μέτρηση του βασικού μεταβολισμού είναι μία απλή εξέταση κατά την οποία ξαπλώνετε σε ένα κρεβάτι ή κάθεστε αναπαυτικά σε μία καρέκλα, φοράτε μία μάσκα η οποία συνδέεται μέσω ενός σωλήνα σε μία συσκευή και αναπνέετε φυσιολογικά για 15 περίπου λεπτά. Η συσκευή μετρά τον όγκο του οξυγόνου που καταναλώνετε και του διοξειδίου του άνθρακα που παράγετε και με αυτό τον τρόπο εκτιμάτε με μεγάλη ακρίβεια η ενέργεια που καταναλώνει το σώμα σας, δηλαδή ο μεταβολισμός σας.

Όταν γνωρίζουμε το βασικό σας μεταβολισμό μπορούμε να υπολογίσουμε ακριβώς πόσες θερμίδες χρειάζεστε την ημέρα για να διαχειριστείτε το βάρος σας με επιτυχία (απώλεια, διατήρηση ή αύξηση του σωματικού βάρους). Η μέτρηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση που θέλετε να χάσετε βάρος αλλά και στην περίπτωση που γυμνάζεστε και θέλετε να χάσετε λίπος γιατί μπορούμε να υπολογίσουμε τις θερμίδες που θα πρέπει να έχει το διαιτολόγιο σας προκειμένου να χάσετε λίπος και όχι μυϊκή μάζα. Με αυτό τον τρόπο, δηλαδή διατηρώντας (ή και αυξάνοντας σε συνδυασμό με το κατάλληλο πρόγραμμα γυμναστικής) τη μυϊκή σας μάζα, θα μπορέσετε να διατηρήσετε και το μεταβολισμό σας σε καλά επίπεδα και θα είναι πιο εύκολο να διατηρήσετε την απώλεια του βάρους, δηλαδή να συντηρήσετε το βάρος σας.

Για το βασικό μεταβολισμό δεν υπάρχουν φυσιολογικές τιμές  αλλά ο μέσος όρος με βάση τον οποίο γίνεται η σύγκριση του αποτελέσματος. Έτσι, ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το βάρος σας βλέπουμε πως συγκρίνεται ο μεταβολισμός σας σχέση με άλλα άτομα με τα ίδια χαρακτηριστικά με εσάς.

Για να υπολογιστεί σωστά ο βασικός σας μεταβολισμός θα πρέπει να έχετε τηρήσει τις παρακάτω συνθήκες:

• Να μην έχετε φάει ή πιει κάτι (εκτός από νερό) για 4 ώρες πριν τη μέτρηση.
• Να μην έχετε κάνει έντονη φυσική δραστηριότητα τις τελευταίες 24 ώρες πριν τη μέτρηση.
• Να μην έχετε καπνίσει 4 ώρες πριν τη μέτρηση.

Η ανάλυση της σύστασης του σώματος (λιπομέτρηση) στο γραφείο μας γίνεται με τη μέθοδο της βιοηλεκτρικής εμπέδησης και με υπέρηχο.

Αρχικά ξαπλώνετε σε ένα κρεβάτι, σας τοποθετούμε ηλεκτρόδια στα χέρια και στα πόδια, συνδέουμε τα ηλεκτρόδια με τη συσκευή, περνά ρεύμα πολύ χαμηλής τάσης από το σώμα σας και παίρνουμε άμεσα τα αποτελέσματα. Στη συνέχεια μετράμε το τοπικό λίπος σε διάφορα σημεία του σώματος (συνήθως στην κοιλιά, στο χέρι, στο πόδι και στην πλάτη) με υπέρηχο. Για να γίνει αυτή η μέτρηση, απλώνουμε το ειδικό τζελ στο σημείο που θα μετρήσουμε και στη συνέχεια πραγματοποιείτε η μέτρηση με το ειδικό μηχάνημα.

Με τη λιπομέτρηση μπορούμε να δούμε το ποσοστό λίπους στο σώμα σας και ανάλογα με το αποτέλεσμα να θέσουμε τους στόχους μας σε ότι αφορά την διαχείριση του βάρους σας. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να έχει βάρος μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια αλλά να έχει υψηλό ποσοστό σωματικού λίπους, οπότε σε αυτή την περίπτωση ο στόχος θα είναι να αυξήσει τη μυϊκή του μάζα και παράλληλα να χάσει λίπος.

Η λιπομέτρηση είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο και στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας του προγράμματος διατροφής που ακολουθείτε. Αναλύοντας τη σύσταση του σώματος σας ανά τακτά χρονικά διαστήματα μπορούμε να βλέπουμε αν έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα και αν όχι να προσαρμόζουμε το διαιτολόγιο σας (ή και το πρόγραμμα γυμναστικής σε συνεργασία με το γυμναστή/ριά σας).

Κατάταξη	Γυναίκες (% λίπους)	Άντρες (% λίπους)
Στοχειώδες λίπος	10-12 %	2-4%
Αθλητές	14-20 %	6-13 %
Fitness	21-24 %	14-17%
Αποδεκτό λίπος	25-31 %	18-25 %
Παχυσαρκία	> 32%	> 25 %

Πηγή: American Council on Exercise

Η λιπομέτρηση με τη μέθοδο της βιοηλεκτρικής εμπέδησης είναι μία πολύ ευαίσθητη μέτρηση και απαιτεί να έχετε ακολουθήσει με ακρίβεια τις παρακάτω οδηγίες. Είναι επίσης σημαντικό οι συνθήκες κάθε φορά που κάνετε τη μέτρηση να είναι οι ίδιες για να μπορούμε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα (π.χ. αν έχετε μείνει 12 ώρες νηστικός/ή την πρώτη φορά που κάνετε τη μέτρηση να είστε πάλι τις ίδιες ώρες νηστικός/ή και τις επόμενες φορές)

• Να μην έχετε φάει και να μην έχετε πιει υγρά για 4 ώρες (ούτε νερό).
• Να μην έχετε πιει αλκοόλ για 24 ώρες.
• Να μην έχετε κάνει έντονη φυσική δραστηριότητα τις τελευταίες 24 ώρες.
• Να έχετε ουρήσει πριν τη μέτρηση.
• Να έχετε εκκενώσει το έντερό σας τις τελευταίες 24 ώρες.
• Αν είστε γυναίκα, να μην έχετε και να μην περιμένετε έμμηνο ρύση.
• Να μην έχετε απλώσει λιπαρή κρέμα στους καρπούς και τους αστραγάλους σας.

Για την μέτρηση με υπέρηχο αν επιθυμείτε μπορείτε να φέρετε μαζί σας ένα σορτσάκι (για να μετρήσουμε το λίπος στο μηρό).